| Brat Maksymiliana. 1867-68
studia
artystyczne w warszawskiej Klasie Rysunkowej i 1868-73 w akademii sztuk
pięknych w Monachium. Następnie przebywał głównie we Włoszech, Wiedniu,
powtórnie w Monachium oraz w Paryżu. Z pobytu w kraju szczególnie ważne
są dwa okresy twórczości Aleksandra Gierymskiego: warszawski (1879-84),
w ciągu którego współpracował z grupą "Wędrowca", głównie ze
Stanisławem
Witkiewiczem i Antonim Sygietynskim (obrazy: Swięto
Trąbek 1884, późniejsze wersje 1888, 1890, Żydówka
sprzedająca owoce 1880, Żydówka
z cytrynami 1881, Brama
na Starym Mieście 1883, Przystań
na Solcu 1883 i inne) i okres krakowski (1893-94), w którym
tworzyłobrazy
o tematyce chłopskiej (Trumna
chłopska
1894-95, Chłopiec niosący
snop
ok. 1895) i pejzaże z okolic Bronowic.
Aleksander Gierymski podejmował skomplikowane problemy malarskie, wypracowując własną formę wypowiedzi artystycznej. Od zainteresowań i studiów nad malarstwem muzealnym, głównie holenderskim XVII wieku i włoskiego renesansu (Scena sądu z Kupca weneckiego 1873, Sjesta włoska 1876-80 i 1880-84, Paź florencki 1884), przez realistyczne studia z natury (Gra w mora 1875, Austeria rzymska 1875, obrazy warszawskie i studia światła i barwy w plenerze (wersje Altany 1876-82, pejzaże wieczorne: monachijskie z lat 1890-91, Plac Wittelsbachów w Monachium i inne, oraz paryskie z lat 1891-93: Wieczór nad Sekwaną, Opera paryska w nocy) doszedł samodzielnie do rezultatów bliskich impresjonizmowi (Piazza delle Erbe w Weronie ok. 1900, Piazza del Popolo w Rzymie 1900-01). Ważną pozycję w twórczości Gierymskiego zajmują dwa autoportrety z 1891-92 i ok. 1900. Od 1868 jako ilustrator współpracował z czasopismami warszawskimi, głównie z "Kłosami" i "Wędrowcem", a także zagranicznymi. Twórczość Gierymskiego doceniona została w pełni w XX wieku (m.in. wystawy retrospektywne jego prac w Warszawie:1938, 1951 oraz w Wenecji 1955). |
(Encyklopedia Powszechna PWN, Warszawa 1974)
